ມາຮູ້ຈັກຄຳວ່າ ບາສີ ແລະ ສູ່ຂວັນ
-------------------------------------------
ຄຳວ່າ ສູ່ຂວັນ ແລະ ບາສີ ແມ່ນພິທີກຳທາງຮີດຄອງປະເພນີລາວເຮົາ ເຊິ່ງມີມາແຕ່ບູຮານນະການ ມີຄວາມໝາຍອັນດຽວກັນ ແຕ່ໃຊ້ບໍ່ເໝືອນກັນ ເພາະຄຳວ່າສູ່ຂວັນ ແມ່ນໃຊ້ກັບບຸກຄົນທຳມະດາສາມັນທົ່ວໄປ ແຕ່ຄຳວ່າບາສີ ແມ່ນໃຊ້ກັບບຸກຄົນຊັ້ນສູງທີ່ມີຖານະຕຳແໜ່ງ ເປັນເຈົ້າຄົນນາຍຄົນ ຫຼື ມີຖານັນດອນສັກເປັນຜູ້ໃຫຍ່ໄມ້ສູງ...
ແຕ່ມາຮອດປັດຈຸບັນ ຄຳສັບດັ່ງກ່າວສັບປົນຄົນເລ ຖືກບຸກຄົນຈຳນວນໜຶ່ງໃຊ້ຄວບກັນໂດຍຮ້ອງວ່າ ພິທີບາສີສູ່ຂວັນນຳກັນໄປເລີຍ ໂດຍສະເພາະໃນບັດເຊີນກິນດອງຂອງຄົນຍຸກນີ້ ມັກຈະໃຊ້ຄຳວ່າ “ບາສີສູ່ຂວັນ ຈະໄດ້ຈັດຂຶ້ນ...” ໝາຍຄວາມວ່າ ໃຊ້ພ້ອມກັນທັງສອງໄປເລີຍ ແລະ ກາຍເປັນຄວາມເວົ້າຍາວຕື່ມອີກຄຳໜຶ່ງ.
ໃນຄວາມເປັນຈິງແລ້ວ ການສູ່ຂວັນ-ບາສີ ແມ່ນການມັດແຂນດ້ວຍຝ້າຍສີຂາວບໍລິສຸດ ເປັນຮີດຄອງປະເພນີແຫ່ງການອວຍພອນທີ່ບໍ່ມີຕົວຕົນ ເພື່ອໃຫ້ຄວາມມີສີລິມົງຄຸນແກ່ຜູ້ທີ່ຖືກອວຍພອນ ໄດ້ບັນລຸຈຸດປະສົງຕາມທີ່ປາດຖະໜາ ເຊັ່ນ: ຜູ້ຈະເດີນທາງໄປຄ້າ ກໍໃຫ້ຊື້ໄດ້ຂາຍໝານ ຜູ້ເຈັບໄຂ້ ກໍໃຫ້ສວ່າງຫາຍ ຜູ້ເປັນນັກຮຽນ-ນັກສຶກສາ ກໍໃຫ້ເສັງໄດ້ ແລະ ອື່ນໆ.
ຕາມປະເພນີລາວເຮົາ ການສູ່ຂວັນຍັງໃຊ້ໃນຫຼາຍກໍລະນີທີ່ຕິດພັນກັບການດຳລົງຊີວິດຂອງຄົນລາວ ເປັນຕົ້ນ ການສູ່ຂວັນຂຶ້ນເຮືອນໃໝ່ ການສູ່ຂວັນແຕ່ງດອງໃໝ່ ການສູ່ຂວັນອອກກຳໃໝ່ ຄົນເຈັບໜັກທີ່ເຊົາໃໝ່ ການສູ່ຂວັນເລົ້າເຂົ້າ ການສູ່ຂວັນກວຽນ ການສູ່ຂວັນງົວ-ຄວາຍ ການສູ່ຂວັນຜູ້ເຖົ້າ ການສູ່ຂວັນໃນໂອກາດວັນຂຶ້ນປີໃໝ່... ການບາສີພຣະສົງອົງຄະເຈົ້າ
ການບາສີແຂກມາຢ້ຽມຢາມ ການບາສີເຈົ້າເມືອງ ເຈົ້າແຂວງ-ລັດຖະມົນຕີ ແລະ ຂັ້ນສູງອື່ນໆມາຢ້ຽມຢາມ ເປັນຕົ້ນ.
ການສູ່ຂວັນ-ບາສີ ຈະເກີດຂຶ້ນໄດ້ກໍຕໍ່ເມື່ອມີການເລົ່າເອີ້ນເຊີນແຂກ ແລະ ຜູ້ຄົນເຂົ້າຮ່ວມຕາມຈຳນວນພໍເໝາະ ມີພາຂວັນທີ່ປະກອບດ້ວຍໝາກເບັງທຳຈາກໃບກ້ວຍ ທີ່ພັບໃຫ້ເປັນຈວຍສິລະປະງົດງາມ ເອ້ຢ້ອງດ້ວຍດອກໄມ້ສົດທີ່ຊອກຫາມາໄດ້ໃນທ້ອງຖິ່ນ ມີຝ້າຍຜູກແຂນສີຂາວບໍລິສຸດສອດໃນໄມ້ກ້ານພ້າວ ສຽບສັບຫວ່າງກັບດອກໄມ້ ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມສວຍງາມ ບຸກຄົນສຳຄັນ ນອກຈາກເປັນແຂກເປົ້າໝາຍແລ້ວ ໝໍພອນກໍເປັນບຸກຄົນສຳຄັນໃນການສູດພອນ ທຳການມັດແຂນເປັນສີລິມຸງຄຸນໃຫ້ແກ່ຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມ ຕິດຕາມດ້ວຍຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມຕ່າງກໍມັດແຂນໃຫ້ແກ່ແຂກເປົ້າໝາຍ ໃນຍຸກປັດຈຸບັນ ຫຼັງຈາກມັດແຂນແລ້ວ ເພິ່ນນິຍົມເຮັດພາເຂົ້າສາມັກຄີ ແລະ ມີການມ່ວນຊື່ນຕາມມາ ແຕ່ຄາວອະດີດ ສູ່ຂວັນມັດແຂນແລ້ວກໍຖືວ່າສິ້ນພິທີ ຢ່າງດີກໍກິນເຂົ້າໜົມເຂົ້າຕົມ ຫຼື ຕົ້ມໄກ່ໃນພາຂວັນນັ້ນກໍພໍ.
ຄຳສູ່ຂວັນ ຫຼື ເຊີນຂວັນຂອງໝໍພອນ ເບິ່ງຕາມເນື້ອໃນແລ້ວ ແມ່ນການປະສົມປະສານຄຳເວົ້າທີ່ມາຈາກສາສະໜາພຸດ ແລະ ສາສະໜາພາມ ເປັນຄຳເວົ້າທຳມະດາແຕ່ຈົບງາມ ເພື່ອອວຍພອນໃຫ້ຄວາມເປັນສີລິມຸງຄຸນແກ່ຊີວິດ ກາຍເປັນຈິດຕະສາດໜຶ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຖືກໃຫ້ພອນມີຄວາມເຂັ້ມແຂງທາງຈິດໃຈ ແລະ ຕັ້ງໜ້າຕັ້ງຕາເອົາໃຈໃສ່ກະທຳສິ່ງທີ່ດີໃຫ້ກັບຕົນເອງ ແລະ ສັງຄົມ.
ການຮັກສາຮີດຄອງປະເພນີສູ່ຂວັນ-ບາສີໄວ້ແມ່ນດີຖືກຕ້ອງ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍຈຸດດີນັ້ນສືບທອດຕໍ່ໄປໃຫ້ຍືນນານຕາມບັນພະບູລຸດພາສ້າງຂຶ້ນ ແລະ ແມ່ນສິດທິຂອງການເຊື່ອຖືສິ່ງ ສຳຄັນບໍ່ຄວນໝູນໃຊ້ເຫດການນີ້ໃຫ້ກາຍເປັນສິ່ງຫຍໍ້ທໍ້ໃນສັງຄົມ ເພາະບາງບ່ອນຈັດຂ້ອນຂ້າງຟຸມເຟືອຍ ບໍລິໂພກນິຍົມ ເພື່ອໃຫ້ສົມສັກສີ ເຄື່ອງແກ້ມຂອງກິນຫຼວງຫຼາຍລົ້ນໂຕະ ກິນເຫຼົ້າຍີ່ຫໍ້ດັງໆ ແລ້ວມີຄົນເມົາກາຍຂອບເຂດ ເກີດມີການລວນລາມກັນເອງ ບາງກໍສວຍໂອກາດນີ້ສວມສິດງັນຊ້ຳທ້າຍ ດ້ວຍການຫຼິ້ນພະນັນແບບມາລາທອນອີກ ເຊິ່ງນັບວ່າບໍ່ເປັນມຸງຄຸນແກ່ງານແທ້ໆເນີ ພີ່ນ້ອງເນີ!
ໂດຍ: ປີໂນ ໂລກະວິທຸ,
ວັດທະນະທຳລາວ
